JAK ROZUMIEĆ ZAPISY TERAPEUTóW PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ
Analizatory – neurofizjologiczna podstawa odbioru i przetwarzania bodźców w spostrzeżenia. W czynności czytania i pisania biorą udział trzy analizatory: wzrokowy, słuchowy i kinestetyczny.
Deficyty rozwojowe - „braki” w rozwoju określonych funkcji psychicznych lub w rozwoju somatycznym.
Dostosowanie wymagań - zastosowanie takich kryteriów egzekwowania wiedzy i umiejętności, które uwzględniają możliwości i ograniczenia ucznia.
Dysfunkcja - każde zakłócenie normalnego funkcjonowania narządu lub zachowania.
Funkcje i procesy poznawcze – zespół procesów, dzięki którym odbieramy informacje z otoczenia oraz związki między nimi. W czytaniu i pisaniu biorą udział takie procesy poznawcze, jak: uwaga, pamięć, wrażenia i spostrzeżenia wzrokowe, słuchowo – językowe, dotykowe, kinestetyczne, orientacja w schemacie ciała i przestrzeni, a także myślenie, dzięki czemu rozumiemy czytany tekst, a pisząc tworzymy nowe teksty. Koordynacja wzrokowo-ruchowa – współpraca oka i ręki, czyli współdziałanie funkcji wzrokowych i ruchowych.
Lateralizacja – dominacja czynnościowa jednej ze stron ciała (oka, ucha, ręki, nogi). Brak dominacji określonej strony ciała przejawia się jako oburęczność, obuoczność itp. Mówimy wtedy o lateralizacji nieustalonej. Lateralizacja skrzyżowana oznacza, że nie wszystkie dominujące narządy znajdują się po tej samej stronie ciała, np. występuje dominacja prawego oka i lewej ręki.
Integracja percepcyjno-motoryczna – procesy poznawcze współdziałają z czynnościami ruchowymi. Czynności pisania i czytania realizowane są dzięki prawidłowemu rozwojowi funkcji wzrokowych, słuchowo-językowych i ruchowych oraz ich prawidłowemu współdziałaniu. Jest to możliwe, gdy prawidłowo przebiega każda z funkcji zaangażowanych w proces czytania i pisania oraz gdy dobrze ze sobą współpracują.
Inteligencja niewerbalna (funkcje wykonawcze, praktyczne) – badana skalą inteligencji D.Wechslera. Wysoki wynik może wskazywać na dobrze rozwinięte zdolności percepcyjno-motoryczne, na możliwość osiągania dobrych wyników podczas pracy pod presją czasu, zdolności rozwiązywania nowych problemów.
Inteligencja werbalna (funkcje werbalne) – mierzona za pomocą badania skalą inteligencji D.Wechslera. Wysoki wynik w owej skali umożliwia dziecku bardzo dobrze funkcjonować w szkole i dzięki wypowiedziom ustnym uzyskiwać wysoką ocenę efektów nauki. Dziecko prezentuje szeroki zakres słownictwa, potrafi tworzyć spójne i logiczne wypowiedzi, posiada łatwość w werbalizowaniu myśli. Zwykle ma szeroki zakres wiedzy ogólnej, duże zdolności pamięciowe.
Koordynacja wzrokowo-ruchowa – współdziałanie, zharmonizowanie funkcji wzrokowych, ruchowych i manipulacyjnych, w tym „współpraca oka i ręki”. Dzięki kojarzeniu informacji wzrokowych, dotykowych i kinestetycznych można wykonywać precyzyjne ruchy rąk pod kontrolą wzroku, między innymi rysować i pisać.
Motoryka duża – sprawność ruchowa całego ciała.
Motoryka mała – sprawność ruchowa rąk w zakresie precyzji i szybkości ruchów.
Myślenie przyczynowo-skutkowe – zdolność rozumienia następstwa czasowego, przewidywanie konsekwencji zdarzenia początkowego, umiejętność rozumienia i interpretacji sytuacji społecznych, planowania i przewidywania konsekwencji działań i zachowań, myślenie logiczne.
Myślenie słowno-pojęciowe – umiejętność definiowania, wnioskowania i kategoryzowania. Łączy się z umiejętnością identyfikacji i porównywania pojęć oraz zdolnością do wygenerowania nowych treści. Dziecko może myśleć w sposób abstrakcyjny (podaje pojęcie nadrzędne) lub konkretny (podaje cechy obiektów lub ich funkcje). Wysoki wynik świadczy o plastyczności myślenia oraz zdolności uczenia się, kreatywności w rozwiązywaniu problemów, samodzielności myślenia oraz umiejętności wyciągania wniosków.
Nieharmonijny rozwój – zakłócenia tempa rozwoju poszczególnych sfer. Niektóre sfery rozwijają się prawidłowo, inne zbyt wolno lub z przyspieszeniem. Odchylenie rozwojowe – indywidualne opóźnienie rozwoju w stosunku do ustalonych norm, nie będące jednak zaburzeniem z uwagi na niewielkie nasilenie objawów, ograniczony zakres i czas trwania.
Pamięć mechaniczna (mimowolna) – zdolność do przyswajania wiedzy w sposób nieuświadomiony, a więc bez zaangażowania motywacji i większego wysiłku. Dobra pamięć mechaniczna sprzyja uczeniu się wielu szczegółów, danych ilościowych, szeregu dat, liczb. Dzieci o niższej sprawności pamięci mechanicznej muszą rozwijać myślenie logiczne, dowolne. Nie zapamiętują wiele z lekcji, muszą dodatkowo pracować w domu i wymyślać strategie uczenia się ułatwiające zapamiętywanie materiału bogatego w szczegóły.
Pamięć sekwencyjna – zdolność do przyswajania, utrwalania i odtwarzania sekwencji cyfr, nazw (pory roku, miesiące, dni tygodnia). Dzieci z zaburzoną pamięcią sekwencyjną mają również trudności w przyswojeniu sekwencji ruchów podczas pisania, układów gimnastycznych, tanecznych, zapisu reakcji chemicznych i przekształceń matematycznych.
Pamięć słuchowa – zapamiętywanie spostrzeżeń słuchowych werbalnych i niewerbalnych, zdolność do przyswajania, utrwalania i przypominania informacji dźwiękowej. W procesie tym zaangażowane są głównie funkcje słuchowe. Dzieci preferujące ten styl uczenia się określa się mianem „słuchowców”.
Pamięć słuchowa bezpośrednia – pozwala zapamiętać i natychmiast odtworzyć usłyszany materiał. Wykorzystujemy ją pisząc np. dyktanda, czy przy ustnym odpytywaniu. Zaburzenia pamięci słuchowej bezpośredniej powodują następujące trudności w procesie uczenia się: uczeń ma trudności z zapamiętaniem dwóch poleceń jednocześnie, z zapamiętywaniem długich zdań i poprawnym ich zapisywaniem podczas robienia notatek, liczeniem w pamięci, ze zrozumieniem wypowiedzi w języku obcym.
Pamięć słuchowa operacyjna – zdolność do przyswajania, utrwalania i przypominania określonych operacji, działań utrzymywanych w pamięci np. podawanie co trzeciej liczby, liczenie zaczynając od stu i cofając się, wykonywanie prostych działań matematycznych bez użycia palców czy kartki papieru.
Rozwój psychoruchowy – całość procesów psychicznych - intelektualnych, orientacyjno-poznawczych i ruchowych.
Rozwój psychoruchowy nieharmonijny – zakłócenia tempa rozwoju poszczególnych sfer procesów psychicznych - intelektualnych, orientacyjno-poznawczych i ruchowych. Niektóre sfery rozwijają się w przeciętnym tempie, podczas gdy inne rozwijają się z opóźnieniem lub przyspieszeniem.
Zaburzenia orientacji przestrzennej – brak orientacji w lewej i prawej stronie własnego ciała oraz w kierunkach przestrzeni (lewo, prawo, wyżej, niżej, przód, tył, nad, pod itp.).
Zaburzenie rozwojowe – zaburzenia dziecięce, charakteryzujące się zniekształceniem funkcjonowania społecznego, poznawczego, ruchowego i językowego.
Zaburzenia percepcji słuchowej – słuchowe zaburzenia odbioru mowy, które nie są uwarunkowane niedosłuchem. Zaburzenia percepcji słuchowej odnoszą się także do zaburzeń w rozpoznawaniu dźwięków muzycznych jak śpiew, mechanicznych np., stukot, gwizd, dźwięków naturalnych jak odgłosy zwierząt, czy odgłosy.
Zaburzenia percepcji wzrokowej – zaburzenia analizy i syntezy wzrokowej, postrzegania i różnicowania kształtów, rejestracji położenia przestrzennego elementów. Dzieci z zaburzoną percepcją wzrokową mają trudności w rozumieniu treści przedstawionych graficznie, w rozpoznawaniu i nazywaniu przedmiotów na ilustracjach, opisują ilustracje w sposób ubogi, rozpoznają małą liczbę szczegółów, mają problemy w rysowaniu kształtów z pamięci, ich rysunki są ubogie, prymitywne, mają przede wszystkim trudności w przepisywaniu tekstu ze wzoru, w pisaniu z pamięci, mylą litery o podobnym kształcie, litery podobne, lecz różniące się położeniem w stosunku do osi pionowej i poziomej, odwracają kolejność liter w grupach wyrazowych, litery nie są nierówne, a ich tempo pisania jest wolne.
Wróć
